Robert Peel

Robert Peel
Ganwyd	5 Chwefror 1788  Ramsbottom
Bu farw	2 Gorffennaf 1850  Westminster
Dinasyddiaeth	Teyrnas Unedig Prydain Fawr ac Iwerddon, Teyrnas Prydain Fawr
Alma mater	Eglwys Crist Ysgol Harrow Hipperholme Grammar School Bury Grammar School
Galwedigaeth	gwleidydd, casglwr celf
Swydd	Prif Weinidog y Deyrnas Unedig, Arweinydd yr Wrthblaid, Canghellor y Trysorlys, Ysgrifennydd Cartref, Aelod o Gyfrin Gyngor yr Iwerddon, aelod o Gyfrin Gyngor y Deyrnas Unedig, Prif Weinidog y Deyrnas Unedig, Aelod o 15fed Senedd y Deyrnas Unedig, Aelod o 14eg Senedd y Deyrnas Unedig, Aelod o'r 13eg Senedd y Deyrnas Unedig, Aelod o 12fed Senedd y Deyrnas Unedig, Aelod o 11eg Senedd y Deyrnas Unedig, Aelod o 10fed Senedd y Deyrnas Unedig, Aelod o 4edd Senedd y Deyrnas Unedig, Aelod o 5ed Senedd y Deyrnas Unedig, Aelod o 6ed Senedd y Deyrnas Unedig, Aelod o 7fed Senedd y Deyrnas Unedig, Aelod o 8fed Senedd y Deyrnas Unedig, Aelod o 9fed Senedd y Deyrnas Unedig, Ysgrifennydd Cartref, Aelod o 5ed Senedd y Deyrnas Unedig, Aelod o 8fed Senedd y Deyrnas Unedig, Arweinydd y Tŷ Cyffredin, Arweinydd y Tŷ Cyffredin, Arweinydd y Tŷ Cyffredin, Arweinydd yr Wrthblaid, Arweinydd yr Wrthblaid
Cyflogwr	Prifysgol Glasgow
Plaid Wleidyddol	y Blaid Geidwadol
Tad	Robert Peel
Mam	Ellen Yates
Priod	Julia Peel
Plant	Arthur Peel, Robert Peel, William Peel, Julia Child-Villiers, Frederick Peel, John Floyd Peel, Eliza Peel
Gwobr/au	Cymrawd y Gymdeithas Frenhinol
llofnod

Sylfaenydd y Blaid Geidwadol fodern oedd Syr Robert Peel (5 Chwefror 1788 – 2 Gorffennaf 1850), Prif Weinidog y Deyrnas Unedig rhwng Rhagfyr 1834, ac Ebrill 1835 a rhwng Awst 1841, a Mehefin 1846.

Fel Ysgrifennydd Cartref creodd Heddlu Metropolitan, Llundain yn 1829 (heddlu ffurfiol cyntaf Prydain). Gyda Dug Wellington diddymodd y Deddfau Penyd gan Ryddfreinio Catholigion yn 1829. Ail-greodd y blaid Dorïaid (a elwir yn y Blaid Geidwadol yn gynyddol) yn dilyn trechiad etholiadol 1832, gan Ddiddymu'r Deddfau Ŷd yn 1845 yn ystod ei ail-weinidogaeth. Trechwyd gan ei blaid ei hun dros y mater, gan arwain i'w ymddiswyddiad yn 1846 a rhwyg yn y blaid Geidwadol. Cymaint oedd ei ddylanwad, yn aml elwir y cyfnod rhwng Deddf Diwygio 1832 a'i ymddiswyddiad fel Prif Weinidog yn 1846 yn Oes Peel, er iddo fod yn Brif Weinidog am ond pum mlynedd yn gyfan gwbl.^[1]

1. ↑ A Web of English History, The Peel Web